“Animasyon sadece yetenekle ilgili değil, aynı zamanda sabırla ve aşkla ilgilidir.”
Zdenka Deitch
Animasyon alanında ABD ve Japonya “sanayileşmiş” iki ülke olarak karşımıza çıkar. ABD’de yapılan animasyon filmler Hollywood’un referans aldığı yöntemleri ve kaynakları kullanarak çoğu zaman benzer şekilde üretilir. Sektörleşmenin getirdiği imkânlar -özellikle yapım aşamasında- yaratıcılığın etrafında önemli duvarlar örer. Henry Ford’un üretim bandına benzeyen bir yapım sürecinde, özgün fikirler birbirine benzeyen filmlere dönüşür. Tıpkı kurmaca filmler gibi animasyonlar da dünya sinemasına Hollywood’un “kusursuzluğu” olarak dikte edildiği için günümüzde animasyon denilince akla üç boyutlu bilgisayar animasyonları gelir. “Gerçekçilik” adı altında tek doğru olarak gösterilen bu yöntem, artık geleneksel ve stop-motion animasyonun pastadaki yerini oldukça azalttı. Çoğu büyük stüdyonun motion-capture tarzı teknikler kullanmasını da kolaylaştıran bu tür, filmleri animasyon mantığından uzaklaştırarak kurmaca filme yaklaştırır. Animasyonun köklerine ve ruhuna aykırı olan bu durum animasyonu ticari sinemanın kölesi konumuna sokar. Neyse ki bu konuda Japonya hem “sanatsal” hem de ticari yönüyle “değer” üreten bir örnek olarak ortaya çıkar. Japon sinemasında ülkenin geçmişiyle kültürel birikiminin sağladığı bir özgünleşme söz konusudur. İran sinemasıyla da paralellikler taşıyan bu durum sadece kurmaca alanda değil animasyon alanında da başarılı bir ekol oluşturur.
Bu iki sanayileşmiş ülke dışında kendi hâlinde ve “yalnız” kalmış iki animasyon akımı göze çarpar: Sovyet ve Çekoslovak animasyonları. Zorlu bir siyasi ortamda kendilerine yol bulmaya çalışan bu ekoller -hem devlet destekli çalıştıkları hem de yoğun bir sansür mekanizmasına tabi tutuldukları için- tam bağımsız olamasalar da kullandıkları yöntemlerle özgünleşebildi. (Koray Sevindi)
Yazanın tamamını Hayal Perdesi’nin 48. sayısında okuyabilirsiniz.