1978 yapımı Güz Sonatı (Höstsonaten), İsveçli yönetmen Ingmar Bergman’ın klasiklerinden. Narsist bir annenin kendisi gibi yalnızlığa mahkûm ettiği kızı ile yıllar sonra yüzleşmesini konu edinen filmde, anne-kız arasındaki gerilim, sonbahar metaforunun eşlik ettiği psikanalitik bir çerçevede ele alınır. İzleyiciyi ana karakterlerin bilinçaltına doğru bir yolculuğa davet eden film, ikili arasındaki hesaplaşmayı kişinin kendisiyle hesaplaşması boyutuna taşıyarak varoluşsal sorgulamalara yer verir.
Filmde, anne (Charlotte) ve kızının (Eva) buluşması, Charlotte’un hayat arkadaşı Leonard’ın ölümü vesilesiyle gerçekleşir. Annesini bu durumda yalnız bırakmak istemeyen Eva’nın, bir mektup yazarak onu evine davet etmesiyle başlayan kurgu, “konforunun bozulmayacağı” garantisini alan Charlotte’un bu davete icabeti ile devam eder. Filmin büyük bir kısmı, Eva’nın eşi Victor’la mütevazı bir hayatı paylaştığı bu evde, anne-kız arasında yaşanan diyaloglar şeklindedir.
Sessizliğin ve resmiyetin hâkim olduğu bu evde Victor ve Eva’yla birlikte yaşayan üçüncü bir kişi daha vardır. Charlotte’un hastalığından dolayı bakımevinde yaşadığını zannettiği ikinci kızı Helena da ablası ve eniştesi ile beraber yaşamaktadır. Charlotte geçmişle yüzleşmeye ilk olarak bu gerçeği öğrenerek başlar. Eva’nın evine adım atıp henüz eşyalarını dahi yerleştirmeden Charlotte’u “kendi hakkında gevezelik yaptığı” bir sırada birden ayna karşısında görürüz. Tam da aynada güzelliğini, zekâsını ve başarılarını seyre koyulmuşken Eva da hem onu hem onun yanında bir gölge gibi duran kendi varlığını izlemektedir. Böylece, Bergman daha en baştan filmin basit bir anne-kız çatışmasını mesele edinmediğinin, psikanalitik bir çerçeve içinde varoluş problemini yorumlayacağının işaretini verir. (Havva Yılmaz)
Yazanın tamamını Hayal Perdesi’nin 48. sayısında okuyabilirsiniz.