Çin Animasyonu
HAYAL PERDESİ - Gündem 08.02.2016

Çin Animasyonu

Animasyon denince akla ABD, Japonya ve biraz da Fransa gelir. İki binli yıllarda yaptığı yatırımlarla Çin de bu ülkelerin arasına girmeye çalışıyor. Çin’de bugün beş binden fazla animasyon şirketi var ve hükümetin destek programlarıyla her yıl neredeyse Japonya’nın iki katı kadar animasyon üretiliyor. Hedef kitlesi olarak kendi halkını seçen Çin, son yıllarda dünyaya açılma çalışmalarına da başladı. Kung Fu Panda 3 filmi için kurulan ABD-Çin ortaklığı, animasyon alanındaki önemli gelişmelerden biri. Filmin üçte birinin Çin’de yapılması, Çin’in bu sektörde ön plana çıkmasını sağladı. Çin animasyonu son dönemde yaptığı bu güçlü atılımlarla gündeme gelse de aslında eski bir geleneğe sahip. Yola ABD ve Japonya’yla beraber çıkıp bu alana pek çok yenilik getirmesine rağmen, ülkede yaşanan siyasi ve ekonomik olaylar yüzünden Çin animasyonları gölgede kaldı. Gene de Çin animasyonunun kaybolmuş tarihi, animasyona kazandırdığı değişik yöntemlerin yanı sıra Japon animesinin gelişimine katkıları nedeniyle de incelenmeyi hak ediyor.

İlk Yıllar ve Wan Kardeşler

Çin’in kâğıt, pusula, matbaa ve barut gibi pek çok buluşla dünya tarihini değiştirdiği bilinen bir gerçek. Gerek zengin kültürüyle gerekse köklü tarihiyle pek çok alanda ilkleri barındıran bu ülkenin, sinemanın temel aldığı araçlardan biri olan zoetropun (1) ilk keşfedildiği yer olması da şaşırtıcı değil. Ding Huan adındaki bir zanaatkârın MÖ 100 yıllarında bulduğu ve on sekizinci yüzyılda ortaya çıkan zoetropun atası olarak kabul edilen bu alet animasyon tekniğinin köklerinin çok eskilere dayandığını ve sinemanın da animasyon mantığına çok şey borçlu olduğunu gösterir.

Sinemayla benzerlikleri bulunan gölge oyununun çıkış noktası da pek çok rivayete göre Çin’e dayanır. Bu alandaki iki önemli rivayetten ilki camın olmadığı dönemlerde pencerelere yapıştırılan kâğıtlara geceleri düşen gölgelerden gelir. Bu gölgelerden ilham alan sanatkârların gölge oyununu oluşturduğu söylenir. (2) İkinci rivayet ise eşini kaybedince çok üzülen Çin İmparatoru Wu’ya dayanır. Devrin sanatkârlarından Woeng, imparatorun eşine benzer bir şekli ışıkla aydınlatılmış bir perde arkasından siyah bir gölge hâlinde yansıtır. Böylece imparatorun acısı dindirilmeye çalışılır ve gölge oyunu icat edilmiş olur. (3)

Sinemanın ve animasyonun yirminci yüzyıl sanatı olması herhalde en çok Çin’i üzer. Çin’in bu yüzyılda içinde bulunduğu siyasi ve ekonomik ortam, bu sanatın gelişmesine engel olur. Sinemayla ilgili gösterim ve çalışmalar dünyayla aynı dönemlerde başlasa da animasyonların ülkede gösterilmesi 1918 yılını bulur. Animasyon üretimi ise daha geç dönemlere sarkar. Bu alandaki en yetkin isimler Wan kardeşlerdir. Hem Çin animasyonunda hem de dünya animasyonunda önemli yere sahip Wan kardeşlerden Wan Laiming ve Wan Guchan 1922 yılında reklamlarda kullanılmak üzere Shuzhendong Chinese Typewriter adında bir animasyon üretir. Bu animasyonu aynı amaçla yapılan iki animasyon daha izler. Asıl önemli film ise Wan kardeşlerin Max Fleischer’in ünlü animasyon serisi Out of the Inkwell’den esinlenerek ortaya çıkardığı Uproar in the Studio (1926) filmidir. On iki dakikalık gerçek zamanlı görüntüyle animasyonu birleştiren bu film ilk Çin animasyon filmi olarak geçer ve Çin animasyon endüstrisinin de başlangıç noktası sayılır. (4)

(Koray Sevindi)

Yazanın tamamını Hayal Perdesi’nin 50. sayısında okuyabilirsiniz.

1- Üzerindeki durağan resimleri hareket ediyormuş gibi gösteren bir tür silindir.

2- Selim Nüzhet, Türk Temaşası Meddah-Karagöz-Ortaoyunu, Matbaai Ebüzziya, İstanbul, 1930, s. 45.

3- Nureddin Sevin, Türk Gölge Oyunu, MEB Devlet Kitapları, İstanbul, 1968, s. 4.

4- Kaynaklarda aynı yıl yapılan benzer konulu Paperman Makes Trouble (1926) adında bir film daha olduğundan bahsedilir ama bu bilgi kesin değildir.

ARKADAŞINA GÖNDER:
Ad Soyad:
Email Adresiniz:
Arkadaş(lar)ınızın Email Adresi:

birden fazla email adresi yazacaksanız boşluk ile ayırmalısınız.
NOTUNUZ:
Bilim ve Sanat VakfıKüre YayınlarıKlasik Yayınlarıİstanbul Şehir Üniversitesi
Hayal Perdesi © 2010 - hayalperdesi@hayalperdesi.net Yayımlanan malzemenin bütün hakları Hayal Perdesi’ne aittir. Kaynak göstererek alıntılanabilir. Yazıların sorumluluğu yazarlarına, reklamların sorumluluğu ilan sahiplerine aittir..