!f İstanbul Bağımsız Filmler Festivali’nde gösterilen iki film, yıllar içinde yalnızca bir anime stüdyosu olmaktan çıkıp Hollywood merkezli animasyon sektörüne direnişin kalesi hâline gelen Ghibli stüdyolarından taze haberler getirdi. Hayao Miyazaki ile birlikte Ghibli stüdyolarını kuran ve kariyerinin ilk dönemlerinde Miyazaki’ye ustalık yapan Isou Takahata’nın uzun bir aradan sonra yaptığı filmi Prenses Kaguya Masalı (Kaguyahime No Monogatari) biraz gecikmeli Türkiye prömiyerini festivalde yaptı. Ayrıca hem Prenses Kaguya Masalı’nın hem de Miyazaki’nin son filmi Rüzgâr Yükseliyor’un (Kaze tachinu) yapım sürecinde Ghibli stüdyolarında yaşananları, ağırlıklı olarak Miyazaki ekseninde, belgeleyen Düşlerin ve Çılgınlığın Krallığı (Yume To Kyôki No Ohkoku) filmi de festival programındaydı.
Prenses Kaguya Masalı
Bir Japon halk masalından uyarlanan film, her türlü gerçekçilik kaygısından uzak sıra dışı çizgisiyle daha ilk dakikalarda izleyeni farklı bir atmosferle çevreliyor. Film en basit anlatımla, bambu filizinden doğan bir parmak kızın hikâyesini anlatıyor. Onu bulan ve evlat edinen oduncu karı-koca, parmak kızı layık olduğuna inandıkları prenses hayatına kavuşturmak için uğraşırlar. Onların bu uğraşları Prenses Kaguya’yı trajik bir sona sürükler ancak Takahata’nın etkileyici yorumu gösterir ki; bu trajedi her bir insanın hayatından farksız değildir ve hatta belki o kadar da trajik değildir!
.jpg)
Ay Krallığı’nın/Cennetin kurallarına uymayan ve dünyaya inmek isteyen ve bazı şartlarla birlikte dünyaya gönderilen Kaguya’nın hikâyesi pek çok açıdan oldukça tanıdık. Kaguya’nın gerçekten yaşamayı öğrenmesi ve fırsatları değerlendirmesi için dünyada sınırlı bir zamanı vardır. Bir gün geri döneceği Ay Krallığı’nda tüm hüzün ve dertlerini unutacak olsa da burada kalınacak zaman değerlidir. Zaman dolduğunda ise kaçırılan fırsatları yakalamak için çok geç olacaktır. Isou Takahata’nın belki de son filmi olacak Prenses Kaguya Masalı sarsıcı ama sıcacık hikâyesi, inanılmaz çizgisi ve yormayan anlatımıyla “başyapıt” sıfatını fazlasıyla hak ediyor.
Düşlerin ve Çılgınlığın Krallığı
Bilgisayar tabanlı animasyon sektörünün karşısında el çizimlerini ve anime kültürünü yaşatmaya çalışan ve dünya çapında tutkulu bir seyirci kitlesine ulaşan Studio Ghibli, kurulduğu günden beri her yaştan çocuklar için masallar anlattı. Düşlerin ve Çılgınlığın Krallığı stüdyoda nasıl insanların, nasıl bir düzen içinde ve niçin böylesi bir çılgınlığa hizmet ettiğini yakından ve içeriden bir gözle anlamaya çalışıyor. Belgesel, Ghibli’deki çalışma metodunu ve günlük rutinleri gösterirken, stüdyonun sembolleşen ismi Hayao Miyazaki’yle tanışma fırsatı sunuyor. Miyazaki’nin nasıl biri olduğunu, nasıl düşündüğünü, neyle motive olup, hangi anlarda karamsarlığa kapıldığını içtenlikle anlattığı konuşmalar kuşkusuz röportajın en ilgi çekici kısımları.
Büyük bir disiplin ve bunun içindeki belli bir dağınıklık içinde çalışan, stüdyonun çatısına çıkıp her gün günbatımını izleyen, çalışmadığı tek gün olan Pazar günleri nehir temizliği ile uğraşan, Fukuşima nükleer santral kazası yüzünden şiddetle acı çeken Miyazaki’nin günlük hayatı yaptığı filmler ile benzeşiyor gibi görünmüyor. Ancak filmdeki konuşmalarından anlaşılıyor ki, onunla aynı dünyaya bakanların hiçbiri onun gördüklerini görmüyor. Belgeselde, Miyazaki’nin hayatın anlamının kendini mutlu etmek olduğunu savunanlara, günlük hayatında hiç mutlu olmadığını söyleyerek, şiddetle karşı çıkması dile getirilmemiş bir başka cevabı ele veriyor: hayat belki de başkalarını mutlu etmek içindir.
(Aybala Hilâl Yüksel)