Sanatçı ve Çilesi
HAYAL PERDESİ - Vizyon 24.04.2015

Sanatçı ve Çilesi

Susan Sontag bir makalesinde modern bilinçte sanatçının azizin yerini aldığını, azizin çilesinin de sanatçının çilesine döndüğünü söyler. (1) Benzer bir tespiti Terry Eagleton’ın Tanrı’nın Ölümü ve Kültür isimli kitabında ortaya serdiğini görmek mümkündür. Eagleton’a göre modern tarihte Akıl, Doğa, Varlık, Toplum, devlet gibi sanat ve kültür de “yerinden sürülmüş ilahiliğin formları” olarak tebarüz etmiştir. (2) Kökenleri eski Uzakdoğu’dan Antikite’ye kadar uzanan ve kutsal ile olumlu ve olumsuz bir ilişki içinde olduğu için hem “divino artista” hem de “büyücü” olarak görülen sanatçı imgesi, “modern mitoloji” içinde, ömrünü sanatına adayan, yaratım sürecinde çile çeken, en büyük eserini vermek için ızdırap içinde kıvranan, kimi kez ilahi kimi kez şeytani bir haleye bürünmüş “trajik” bir figüre dönüşür. Söz konusu sanatçının sermayenin semirdiği, endüstrinin yayıldığı, niteliğin yerini niceliğin aldığı bir zamanda -tıpkı roman kahramanı gibi- trajik bir boyutta konumlanması şaşırtıcı olmasa gerek. Ancak bu çilekeş sanatçı modernliğe özgü umumi manzaranın sadece bir yanını teşkil eder; diğer yandaysa “kültür endüstrisi” ile sevgi-nefret ilişkisi yaşayan bir başka sanatçı ile karşılaşırız.

Alejandro Gonzalez İnarritu imzalı Birdman (veya Cehaletin Umulmayan Erdemi) ile Tim Burton’ın gerçek bir hikâyeden yola çıkarak anlattığı Büyük Gözler isimli filmleri, bahsedilen kültür endüstrisi bağlamında ele alındığında modernliğe özgü bir çilekeş sanatçıdan ziyade trajik boyutunu kaybetmiş sanatçıları anlatır. Theodor Adorno kültür endüstrisini ele alırken “sermayeci düzende trajiğe yer yoktur çünkü trajik demek ‘özne’ demektir” diyordu. Adorno’nun bu önermesinden yola çıktığımızda söz konusu filmlerin kahramanlarını çilekeş sanatçıya özgü trajedinin kurbanı olmaktan ziyade sermayeci düzene özgü kitle kültürü içinde özne-dışı bir konumda görmek mümkün. (Celil Civan)

-Yazının devamı Hayal Perdesi 45. sayıda- 

 

1-  Susan Sontag, Sanatçı: Örnek Bir Çilekeş, çev. Yurdanur Salman, Müge Gürsoy Sökmen, Metis Yayınları, 1998, s. 76.

2- Terry Eagleton, Tanrı’nın Ölümü ve Kültür, çev. Selin Dingiloğlu, Yordam Kitap, 2014, s. 69.

 

ARKADAŞINA GÖNDER:
Ad Soyad:
Email Adresiniz:
Arkadaş(lar)ınızın Email Adresi:

birden fazla email adresi yazacaksanız boşluk ile ayırmalısınız.
NOTUNUZ:
Bilim ve Sanat VakfıKüre YayınlarıKlasik Yayınlarıİstanbul Şehir Üniversitesi
Hayal Perdesi © 2010 - hayalperdesi@hayalperdesi.net Yayımlanan malzemenin bütün hakları Hayal Perdesi’ne aittir. Kaynak göstererek alıntılanabilir. Yazıların sorumluluğu yazarlarına, reklamların sorumluluğu ilan sahiplerine aittir..