Geçmiş zamanın hikâyeleri anlatıla anlatıla şimdiki zamana eklemlenir ve yaşanan anın bir parçası hâline gelir. Bu yüzden Bergson “Geçmiş, şimdi içerisinde bizi takip etmektedir.” diyordu. Geçmiş; masallarla, rüyalarla, anılarla insanın peşini bırakmaz ve gerçekte kim olduğunu dillendirir. Reha Erdem’in filmografisi de insanın kim olduğu sorusuna kilitlenir. İnsan iyi midir, kötü müdür? Farklı mıdır, aynı mıdır? Cin midir, peri midir? İnsanın geçmişi kimliği midir? Peki, hafıza yok olursa geriye ne kalır?
Erdem, Kosmos’da (2010) geçmişi belli olmayan bir kahraman yaratır. Nereden geldiği ve nereye gittiği bilinmeyen bu kahraman, insanın özünde nasıl bir varlık olduğunu sorgulatır. Yönetmen, Hayat Var’da (2008) ise sorunlarının temelinde geçmişi olan on üç yaşında bir kızın hikâyesini anlatır: Hayat, bebeklik dönemine saplanıp kaldığı için yeni bir kimlik inşa edemez. Erdem Beş Vakit’te (2006) bu defa, kimliği atalarının atalarına uzanan erkeklerin geçmişini üç kuşakla anlatır. 2004 yapımı Korkuyorum Anne’de ise insanın hem bedensel hem psikolojik kimliğini çözümlenir: Otuz yaşlarındaki Ali, geçici hafıza kaybı yaşar ve çevresindekiler ona hikâye anlatır gibi geçmişini anlatır.
Bu filmlerde hafızadaki korku, geçmiş zamanın anılarından şimdiki zamana taşınırken kimliğin inşasını belirler. Kosmos’da bu korku, arka planda sürekli devam eden silah sesleriyle toplumsal bir korkuya evrilir. Hayat Var ve Beş Vakit’in çocuk kahramanları korkuya karşı kayıtsız kalır. Korkuyorum Anne’de ise korku, çocukluktan itibaren öğrenilen bir şeydir. Aslında yönetmenin filmografisinin en başında A Ay’da (1988) geçmiş, hafıza, kimlik ve korku iç içe geçmişti. (Bahar Yıldırım Sağlam)
-Yazının tamamını Hayal Perdesi’nin 51. sayısında okuyabilirsiniz.-