“...sinema bizim için bütün sanatlar içinde en önemlisidir.”
Vladimir Lenin
Sinemanın ortaya çıkışı dünya tarihinde çalkantılı bir döneme denk gelir. Siyasetle ve ideolojiyle iç içe var olma çabası veren sinema, başta eğlence misyonuyla ortaya çıksa da zamanla -insanlar üzerindeki gücü fark edilince- başka misyonlar kazanır. Özellikle okuma yazma oranı düşük olan toplumlarda doğrudan görsele dayalı bir sanat dalı olduğu için siyasal propagandanın birincil ve en etkili aracıdır.
Siyasal propagandayı devlet eliyle sistematik bir şekilde gerçekleştiren ülkeler içinde Sovyetler Birliği başta gelir. Kurmaca filmlerle başlayan bu süreç 1924 yılında dönemin popüler sinemacılarından Vertov’un Sovyet Oyuncakları (Sovietskie igrushki) filmiyle animasyon alanına da yayılır. Zaten köklü ve öncü bir animasyon geleneği olan Sovyet Rusya’da sembolik anlatıma daha uygun olması ve abartılı diliyle özellikle çocukların bilinçaltına daha kolay ulaşması nedeniyle animasyon dönemin siyasilerince öncelenir. Sovyetlerin dağılmasına kadar devam eden süreçte dünya animasyonuna öncülük eden özgün ve öncü filmler üretilir. 1935 yılında Aleksandr Ptushko tarafından yapılan ve dünyanın ilk uzun metraj stop-motion filmi(1) olan Yeni Gulliver (Novyy Gulliver) bu öncü filmlerdendir. (Koray Sevindi)
(1) Aslında ilk tamamlanan uzun metraj stop-motion film Ladislas Starevich’in Tilki Masalı (Le Roman de Renard) filmidir; fakat film 1930’da tamamlanmasına rağmen 1937’de gösterime girer.
(Yazının tamamını Hayal Perdesi’nin 55. sayısında okuyabilirsiniz.)