Hayal Perdesinin Gözünden
Türk Sineması Araştırmaları
01.03.2011 Siyah Kuğu Beyaz Kuğu Siyah Kuğu’ya Dönüşürken Sinan Sertel

Yönetmen Darren Aronofsky'nin son filmi Siyah Kuğu (Black Swan, 2010), tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de daha gösterime girmeden dolaylı ve direk olarak yapılan güçlü tanıtımı ile merak uyandıran bir yapım oldu. 13 milyon dolar gibi görece düşük bütçesi olan film, şimdiden dünya genelinde 226 milyonluk hasılat yapmış durumda.

 

Yönetmenin bu filminde, hayallerini kızı için gerçekleştirememiş eski balet olan bir annenin, steril bir ortamda tahakküm altında yetiştirdiği kızının, önemli bir gösteride başrolü alması ile geçirdiği dönüşümü izleriz. Filmde Nina, rolü gereği aynı zamanda hem beyaz hem de siyah kuğu olmak zorundadır. Beyaz kuğu (saflık, temizlik, masumiyet) olma konusunda başarılıdır. Annesinin tahakkümünden dolayı hayatla ilişkisi sınırlı olan Nina, siyah kuğu olarak başarılı olamamaktadır. Bu aşamada yönetmen filmin önemli cümlelerinden birini söyler: Nina saftır, temizdir, tavır ve davranışları ahlâki temellere dayanmaktadır. Saf ve temiz olduğu için siyah kuğu olamamaktadır. Çünkü siyah kuğu, baştan çıkarıcıdır, tutkuludur, hırslıdır.

 

Film, beyaz ve siyah kuğu üzerinden bir diyalektik kurarak bize masumiyetin yitirilişini anlatır. Sonu gelmeyen, uçsuz bucaksız ayna sahnelerini, Lacan'ın "ayna evresi"ndeki bebeğin yaşadığı "özsel" anın şerhi olarak okuyabiliriz. Nina, kendisini annesinin varlığı ve tahakkümü altında var eder. Bebek kendini aynada gördüğü anda, evren/dünya/varlık'tan ayrı olduğunu, eksik bir yaradılışta olduğunu anlar. Aynı deneyimi Nina, annesinden koparak yaşar. Şizofren tezahürler, işi içinden çıkılmaz hale getirir. Filmin sonunda Nina kusursuzluğunu ilan ederken, Lacan'ın "jouissance"ine ulaşır. Fiziksel yaralanma/ölüm ile açığa çıkan "jouissance" Nina'nın yaşadıklarına bir güzellemedir. Aynı zamanda Lacan'ın ve dahi yönetmenin sözlerinin bittiği noktadır burası. Yaralanma/ölüm, sahnenin görünmeyen kısmında gerçekleşir ve seyirciden gizlenir ve böylece Nina'nın "kusursuzluk" iması varoluşsal bir atıf içermediği için havada kalır.  

 

"Siyah Kuğu Olmak"la, korkak olmamak, hislerini dinlemek, ihtiraslarına yol vermek, başarılı olmak, kendini bırakmak, özgür olmak ve nihayetinde kusursuzluğa varış olarak betimlenir. Masumiyetin kaybolması, ahlâki değerlerin yitimi, cesurluk ve tutku gibi değerlerin alternatifiymiş gibi gösterilir. Bu kaygan zeminde sadece kazanılanların önemi vurgulanır. Kaybedilenlerin miktarı ve ehemmiyeti hiçbir şekilde varlık alanı bulup resmedilmez. Bu dezavantajın farkında olan yönetmen, kurduğu çarpık diyalektiğin eksiklerini gidermek için güzellemesini âdeta bize dikte eder. Korku ve klasik Amerikan sineması öğelerinin sıklıkla kullanıldığı film, seyircinin anladığından emin olmak adına mevzuların altlarını koyu koyu çizer. Yer yer rahatsız edici seviyede seyreden bu tutum, Amerikan seyirci kitlesi algısına dönük bir dil olduğunu düşündürür izleyene.

 

Nina, onu canlandıran Natalie Portman'ın en iyi performansı olarak nitelendirilebilir rahatlıkla. Korku-gerilim ve melodramın iç içe olduğu filmdeki bu performans tahminleri boşa çıkarmadı ve Oscar ile ödüllendirildi.

 

İçerdiği pornografik öğeler Darren Aronofsky'nin diğer filmlerinde olduğu gibi yine fazla ve rahatsız edici boyutlarda. Yönetmen sinematografik ve zanaat olarak çıtasını yükseltmiş olsa da, kurduğu çarpık diyalektikten dolayı içerik olarak aynı ilerlemeden bahsetmemiz olanaksızlaşıyor. Hatta bu sinematografik başarının içeriği gölgelediği net şekilde söylenebilir.

YORUM YAZ:
Ad Soyad:
Yorumunuz:
Kalan: (Sadece 600 karekter olabilir)
ARKADAŞINA GÖNDER:
Ad Soyad:
Email Adresiniz:
Arkadaş(lar)ınızın Email Adresi:

birden fazla email adresi yazacaksanız boşluk ile ayırmalısınız.
NOTUNUZ:
Bilim ve Sanat VakfıKüre YayınlarıKlasik Yayınlarıİstanbul Şehir Üniversitesi
Hayal Perdesi © 2010 - hayalperdesi@hayalperdesi.net Yayımlanan malzemenin bütün hakları Hayal Perdesi’ne aittir. Kaynak göstererek alıntılanabilir. Yazıların sorumluluğu yazarlarına, reklamların sorumluluğu ilan sahiplerine aittir..