Mekân ve sinema üzerine çalışmaya nasıl karar verdiniz? Çalışmanızın kapsamını neler oluşturuyor?
Doktora tezim için sinema ve mekân ilişkisi üzerine bir şeyler yapma fikri en başından itibaren vardı. Sinemanın yanı sıra mekân sanatı olan mimari üzerine hobi düzeyinde bir ilgim var. Geleneksel mimariler, mekân ve insan ilişkisi, mimari felsefesi, Le Corbusier’nin modern mimari üzerine tezleri, İslam mimarisi, Rönesans, barok, gotik mimari hakkında çeşitli kitaplar okumuştum. Okumalar esnasında sinema ve mimarinin yeni bir mekân, dünya kurma ve insanı, yaşamı, toplumu, kültürü ve nihayet anlamı bu mekânlar üzerinden yeniden inşa etmesindeki benzerliği keşfetmeye başladım. Bu keşif, sinema üzerine o zamana dek kavradıklarımı yorumlamak için yeni bir bakış açısı kazandırdı.
Başlığım belli idi: Sinema ve Mekân İlişkisi. İki genelgeçer kavram ve kimsenin itiraz etmeyeceği bir malumun ilamı idi bu başlık. Bu ilişki üzerinden Türk sinemasına eğilmek, Türk sinemasında mekânın nasıl oluşturulduğunu/kullanıldığını araştırmak istedim. Çünkü Türkiye’de hazırlanan bir doktora tezinin, evrensel kavramlar üzerine kurgulanıyor olsa bile, Türk sineması üzerine eğilmesi gerektiğini düşünüyorum. Tezim bu şekilde ortaya çıktı.
Tezin kapsamının belirlenmesi genelden özele doğru bir yol izleyerek ortaya çıktı. Sinema ve mekân ilişkisi üzerinden sinemasal anlamın oluşturulduğu ön kabulü ile yola çıktım. Mekân üzerinden anlamın oluşum aşamalarında Türk sinemasının hangi yollardan geçtiğinin izini sürdüm. Kapsamı oluşturan sac ayakları “sinemasal anlamın oluşumu”, bu oluşumda “mekânın etkisi” ve “2000 sonrası Türk sinemasında mekân kullanımı” idi. Öncelikle “mekân” kavramının çeşitli tanımlarını ortaya koydum. Sanatsal mekânı tanımladım. Modern bir sanat olan sinemanın kendinden önceki görsel sanat akımlarından, alışkanlıklarından etkilenmesi kaçınılmaz. Bu nedenle sinemasal mekânı incelemeden önce sanat ve mekân arasındaki ilişkiyi vurguladım.
Türk sinemasının son döneminde sinemasal mekânın nasıl oluşturulduğunu, mekânın nasıl kullanıldığını ortaya koymak için Türk sinemasının beslendiği sanatsal arka planı araştırmak istedim. Sanat tarihimiz boyunca ilerleyerek Türk sinemasının tarihsel seyrini inceledim. Son dönem Türk sinemasından kastım 2000 sonrası idi. Bunun gerekçelerini ortaya koyarak bu dönemden seçtiğim yönetmenlerin filmlerini mekân kullanımı bakımından inceledim.
Meltem İşler Sevindi’nin yaptığı söyleşinin tamamını Hayal Perdesi’nin 48. sayısında okuyabilirsiniz.