Post-yapısalcılık ve anarşizm üzerine çalışmaları olan Nathan Jun’ın anarşist film teorisine dair bir makalesi, Altıkırkbeş Yayın tarafından kitapçık olarak yayınlandı. Kitap, Michel Foucault ve Gilles Deleuze’ün iktidar/güç ilişkilerine dair çözümlemeleri üzerinden sinemanın olduğu gibi sinema teorisinin imkânlarını da araştırıyor.
Günümüze kadar gelen sinema teorilerini özetleyen Jun, filmlerin Aydınlanma yanlısı veya karşıtı olarak algılandığı Hümanist bakış açısını, filmin yapısına odaklanan Biçimciliği, kültür endüstrisi üzerinden sinemayı kapitalist üretim mekanizmasının bir parçası olarak gören Frankfurt Okulu’nu çeşitli yönleriyle ele alırken bu teorilerin ikili karşıtlıklar kurduğunu söylüyor. Yazara göre sinemayı ya yüksek bir sanat veya baskıcı bir propaganda aygıtı olarak gören söz konusu bakış açıları filmlerin ve sinema endüstrisinin karşılıklı ilişkilerini gözden kaçırdığı gibi, bu karşılıklı ilişkilerin yol açacağı özgürlükçü imkânları da göz ardı ediyor. Sinemanın başlangıcından bu yana kapitalizmle iç içe olduğunu söyleyen Jun, bu gerçekliğin kapitalizme muhalif kesimleri sinemaya karşı şüpheci kıldığını haklı olarak kabul ediyor etmesine ama öne sürdüğü ihtimallerle sinemanın muhalif, özgürlükçü damarının varlığına işaret ederek karamsar havayı bir bakıma dağıtmaya çalışıyor.
Söz konusu ihtimaller, yetmişli yıllarda ortaya çıkan yapısalcılık sonrası düşüncenin teklif ettiği kavramsallaştırmalarla mümkün hâle geliyor. Zira yapısalcılık ve onun öncesindeki düşünceye hâkim olan “ikili karşıtlıklara” odaklı bakış açısı post-yapısalcılıkla birlikte değişim geçiriyor; bu dönemde felsefe ikili karşıtlıkları dekonstrükte ediyor, bunların birbirlerine zıt olup olmadıklarını araştırıyor veya bu karşıtlıkların keskin çizgilerle kolayca ayrılıp ayrılmayacağını sorguluyor. Dolayısıyla yapısalcılık sonrası dönem sinemayı da benzer bir bakış açısıyla ele alıyor. Sinema içinden çıktığı endüstriden bağımsız olmadığı gibi aynı zamanda sadece bu endüstrinin dar kıskaçları arasında var olabilen bir sanat da değil. (Celil Civan)
Yazının tamamını Hayal Perdesi'nin 52. sayısında okuyabilirsiniz.